Hedendaags bouwen en ontwerpen betekent ook voortdurend je weg vinden in een wildgroei aan duurzaamheidssystematieken en -labels: van biobased, biomimicry, circulair, nul-op-de-meter en aardgasloos bouwen tot (B)ENG, CO2-neutraal, Cradle2Cradle, BREEAM, LEED, Frisse Scholen en de nieuwste in de reeks: Well.
Al deze methoden beslaan verschillende delen van het duurzaamheidsspectrum, dat grofweg de gebieden materialenherkomst, energieverbruik, toekomstbestendigheid en gezondheid in de gebouwde omgeving omvat. Geen van de systemen is alomvattend; simpele zaken als het minimaliseren van materiaalgebruik en een efficiënte bouwmethodiek worden bijvoorbeeld maar ten dele getoetst en beloond.
Opdrachtgevers schrijven de eisen en certificaten bij voorkeur in wisselende combinaties voor, ongeacht eventuele overlappen of onderlinge strijdigheden. Afgezien van de valide achterliggende ambities heeft de chaos aan termen en labels ook een sterke marketingcomponent. Een heel legioen advies- en accreditatiebureaus verdient daar een dik belegde boterham aan. Niet verrassend daarom dat oude wijn nog wel eens uit nieuwe zakken wordt geschonken. Zo schurkt de Cradle2Cradle van enige jaren terug wel heel dicht aan tegen het ‘circulair bouwen’ van nu. De overvloed doet verlangen naar een overzichtelijk, gemakkelijk hanteerbaar duurzaamheidssysteem dat niet trendgevoelig is én ruimte laat voor nadere invulling en specificatie.
Van het vak scheikunde op de middelbare school herinnert u zich misschien nog het Periodiek Systeem der Elementen. Rudimentair ontwikkeld door Dmitri Mendelejev in 1870 heeft het zich de afgelopen eeuw steeds verder gevuld. Inmiddels zijn alle bekende chemische elementen erin geordend naar een combinatie van atoomnummers en elektronenconfiguratie. Dit binnen een verrassend eenvoudige opzet met clusters van vergelijkbare stofeigenschappen als metalen of edelgassen. Tot op de dag van vandaag zijn alle materialen op aarde ertoe terug te voeren, biedt het een nuttig raamwerk voor de analyse van chemisch gedrag en wordt het in de natuurwetenschappen voortdurend gebruikt. Tijd voor ook een Periodiek Systeem der Duurzaamheid.
Ronald Schleurholts, architect-directeur cepezedCobouw, 20 maart 2018
periodiek systeem der duurzaamheid
