Artificiële Intelligentie (A.I.) is een hot item. Politici, wetenschappers, vakbonden en opiniemakers waarschuwen ervoor of prijzen de ontwikkelingen erin juist aan. Wat je ook van de verschillende (on)heilsprofetieën mag vinden, feit is dat A.I. zich de laatste decennia met indrukkende snelheid heeft ontwikkeld en in allerlei vormen heel vanzelfsprekend ons leven is ingeslopen.
Ook in de gebouwde omgeving heeft A.I. grote potentie. Met de opkomst van zonnepanelen en windmolens wordt het energieaanbod bijvoorbeeld veel grilliger; intelligente systemen binnen een Smart Grid kunnen verbruik en aanbod dan beter op elkaar afstemmen. Bij steeds meer mensen thuis zijn verlichting, verwarming, huishoudelijke apparatuur, beveiliging en andere voorzieningen onderdeel van een domoticaconfiguratie die onder meer kan anticiperen op verwachte thuiskomst. Ook bij kantoren en scholen zijn ‘smart buildings’ steeds meer in opkomst.
Hoewel computers ontegenzeggelijk ook bij het ontwerpen zeer behulpzaam zijn en bijvoorbeeld complexe berekeningen en simulaties verrichten, het zinnig gebruik bij het daadwerkelijke ontwerpwerk is vooralsnog beperkt. Universiteiten doen al jaren experimenten met allerlei vormen van digitaal parametrisch ontwerpen, maar vrijwel zonder uitzondering met willekeurige spaghetti-vormen als resultaat. De recente Dutch Design Week toonde een studie waarin software een woonprogramma op basis van bezonning en gebruikspatronen als losse doosjes in een stedenbouwkundige envelop had gepast. Het resultaat was zonder meer teleurstellend: met een extreme hoeveelheid tarra economisch onrendabel en bovendien ruimtelijk oninteressant.
A.I. is momenteel vooral nog geschikt om afzonderlijke taken te verrichten: het herkennen van afbeeldingen, maken van complexe berekeningen of navigeren op een ingevoerd wegennet. Ontwerpen is echter niet een eenduidig geïsoleerd proces, maar een gelaagde wisselwerking tussen eisen, wensen, ruimtelijke context, cultuur en gedrag in een omgeving die zowel fysiek, politiek als emotioneel vaak complex is. Een groot empathisch vermogen is hierbij een belangrijke factor, terwijl A.I. op dit vlak vooral nog presteert als Autistische Intelligentie.
Ronald Schleurholts, architect-directeur cepezed
Cobouw, 21 november 2018
a.i.
