Stedenbouwkundige en architect Gustavo Wierman, geboren en getogen in Brazilië, verrijkte ons met een lunchlezing over Braziliaanse architectuur. ‘Brasilidade’ houdt architectuur open en zonnig en resulteert in prachtige, onorthodoxe oplossingen, liet hij overtuigend zien. Gustavo werkt sinds 2021 bij cepezed.
mathematisch patroon
Uit zo’n 100 jaar Braziliaanse architectuurgeschiedenis koos Gustavo voorbeelden die aansloten bij de praktijk van cepezed, van vroeg modern tot eigentijds. Het onbetwiste hoogtepunt van de eerste generatie modernisten is volgens hem het ministerie van onderwijs en gezondheid, in 1936 ontworpen door Lucio Costa en zijn team. Het is indrukwekkend hoog en staat op pilotes. Diepe neggen in een mathematisch patroon van rechthoekjes weren het zonlicht. Ook het team maakt het gebouw bijzonder: Costa werd onder andere bijgestaan door Roberto Burle Marx en Oscar Niemeyer. Zelfs Le Corbusier schoof aan als adviseur.
modulaire systemen
Door de cultuur en het klimaat kreeg het modernisme in handen van Braziliaanse architecten een tintje ‘brasilidade’. Zij kiezen voor open gebouwen, opgetild van de grond, en lossen problemen aangaande zonwering, frisse lucht en routing het liefst architectonisch op. De generatie van Niemeyer staat bekend om zijn sculpturale vormen in gewapend beton, maar Gustavo laat zien dat zij ook interesse hebben in innovatieve modulaire systemen. Dat blijkt onder meer uit de ontwerpen van Joao Filgueiras Lima (Lele), zoals het DIBRAVE-complex (1965) en het Sarah Kubitschek ziekenhuis in Salvador (1994).
make the support points sing
FAU van de universiteit van São Paulo waar Gustavo is opgeleid tot architect, is een ontwerp van Vilanova Artigas uit 1969. Hoewel deze opleiding een sterk technische onderlegger had, legt Artigas zijn ontwerpen uit in poëtische formuleringen als: ‘You need to make the support points sing.’ Dit werd ter harte genomen door in de ‘Paulista School’. Een bijzondere tijdgenoot van Artigas is Lina Bo Bardi. Zij ontwierp uitgesproken gebouwen zoals SESC Pompeia (1977-86), een spectaculair publiek sportgebouw, waar nieuwbouw is verweven met een bestaande vatenfabriek.
penthouse met openbaar zwembad
SESC 24 de Maio (2017) is ook zo’n publiek sportcomplex. Hier kozen de architecten, MMBB en Paulo Mendes da Rocha, voor een hellingbaan helemaal naar de top. Hun motief? Op een trap kijk je naar je voeten en een hellingbaan biedt daardoor meer mogelijkheden voor sociale interactie. En dat werkt, aldus Gustavo. Hij sluit zijn lezing af met de constatering dat Braziliaanse steden vol zijn, en publieke ruimte dus altijd bevochten moet worden. Met pilotes op de begane grond, met een openbaar zwembad op de penthouse-verdieping en allerlei programmatische varianten op de verdiepingen daar tussenin.
maandelijkse lunchlezing
Het was natuurlijk de crème de la crème die langskwam, dat kan niet anders als je door 100 jaar architectuurgeschiedenis scrolt. Maar de maandelijkse lunchlezingen bij cepezed draaien dan ook om inspiratie. Wat zijn we geluksvogels, met zoveel interessante mensen in ons team - en een dagelijkse zweem brasilidade.
→ Lees meer over Gustavo
brasilidade
