Andy van den Dobbelsteen: denk ‘beyond the building’

Andy van den Dobbelsteen trapte cepezeds Green Week vanmorgen af met de eerste lezing. Hij benoemde de urgentie van de duurzaamheidsopgave en gaf aan welke maatregelen de TU Delft neemt om een voorbeeld op het gebied van duurzaamheid te zijn.

We moeten keuzes maken alsof de verwachte klimaatcondities van 2050 nú al gelden, aldus Andy van den Dobbelsteen. ‘Het jaar 2050 als streefdatum voor verandering is veel te vrijblijvend. We zien de gevolgen van de klimaatverandering nu al in extreem weer, grote branden en overstromingen.’ De vaagheid die om de term duurzaamheid hangt zet naar zijn idee ook niet direct aan tot actie. De beste definitie van duurzaamheid legt wat hem betreft een link met toekomstige generaties. Het gaat om hen, niet om ons.

duurzaam ontwerpen
Verrassend genoeg noemt Andy schijnbaar voor de hand liggende aspecten waarmee een ontwerp bij kan dragen aan duurzaamheid: modulair bouwen, de- en remontabel bouwen, recycling en het gebruik van biobased materiaal, de toepassing van groene daken en pv-panelen op de gevels. Hij wil hier vooral mee aangeven hoevéél deze keuzes schelen. En dat er steeds meer mogelijk is. We kunnen zelfs voedsel verbouwen op, aan en in gebouwen, waarbij synergie ontstaat in energie, water en nutriënten, blijkt uit onderzoek van de TU.

overstromingen
We moeten volgens Andy veel meer rekening houden met de ondergrond waarop we bouwen. ‘Zelfs in Zuidplaspolder, de diepste polder van Nederland, bouwen we op de ouderwetse manier. Hier wordt eens in de honderd jaar een overstroming van anderhalve meter voorspeld – met golven erbij zit je dan op een meter zestig. Beter bouw je dan bijvoorbeeld split level (met een entree halfhoog), til je de woningen helemaal op, maak je ze waterkerend, of zet je ze op terpen.’ Voor andere situaties zijn drijvende gebouwen een optie.


_{tekst loopt door onder de foto's}

beyond the building
Het zou ook enorm schelen als architecten ‘beyond the building’ gaan denken. Daarmee doelt Andy op het ontwerpen van gebouwen die deel zijn van een energienetwerk – ‘wat in de stad helemaal interessant is’. Zo kunnen woningen boven een supermarkt of metro gebruik maken van de restwarmte van die supermarkt en metro. Het water in grachten kan gebruikt worden voor zowel verwarming als koeling van gebouwen. En ook de bodem kan wat koeling en verwarming aangaat beter worden benut.

total cost of ownership
Maar het belangrijkste als het om processen gaat, is de noodzakelijke verandering van het huidige economische systeem. De goedkoopste dingen zijn momenteel nog altijd het meest vervuilend. En producenten trekken na verkoop hun handen van hun koopwaar af. Voor de TU Delft probeert Andy van de kleinste tot de grootste spullen uit te gaan van circulaire contracten, en wat betreft de financiële afweging van de ‘total cost of ownership’, waarin een CO2-prijs van honderdvijftig euro per ton wordt meegenomen.

de ecoman
‘Iedereen heeft ambities, maar niemand weet waar te beginnen’, zegt Andy. Zijn oplossing: begin met ‘accounting’, zodat je een beeld krijgt van de bestaande toestand en inzicht in de gevolgen van maatregelen. Zo liet hij bijvoorbeeld uitrekenen hoe groot het bos zou moeten zijn dat de CO2-uitstoot van de TU Delft zou kunnen compenseren. Dat bleek drie keer de oppervlakte van Delft, onmogelijk groot dus. Om de uitstoot van de universiteit omlaag te brengen is onder andere afgesproken dat medewerkers (voor hun werk) niet met het vliegtuig reizen als een treinreis minder dan acht uur duurt. Samen met allerlei andere maatregelen, waaronder ‘niet slopen maar hergebruiken’, kan de uitstoot met maar liefst twee derde omlaag.

Duurzaamheid lijkt vaak een zaak van een bedrijf, overheid of instelling, maar dat zijn wij, benadrukt Andy. Hij geeft aan waar hij tegenaan loopt in zijn eigen streven een ‘ecoman’ te zijn en roept ons allen op ook een ‘ecopersoon’ te worden.

meer over de cepezed Green Week:
• Green Week bij cepezed
• Menno Rubbens: op naar een intrinsiek circulaire bouwwereld
• Joost Jacobi: de ins en outs van ‘watercirculair ontwerp’
• Chantal van Schaik: CO2-uitstoot in de bouw wordt niet serieus genomen
• MOR studio: architectuur moet iets positiefs achterlaten in plaats van iets opgebruiken