Joost Jacobi: de ins en outs van ‘watercirculair ontwerp’

Het is Green Week bij cepezed. Joost Jacobi gaf ons daarom vanmorgen een inkijkje in zijn werk voor Wavin, waar hij zich bezighoudt met ‘watercirculair ontwerp’ in steden. Het is meer een missie dan gewoon werk, bleek al snel.

molentje
Een van de eerste beelden die Joost laat zien is een klein, stalen molentje aan de rand van een groendak met waterretentie. Dit molentje staat symbool voor het ‘polderdak’ dat MetroPolder ontwikkelde voor het opging in Wavin. Zoals de Nederlandse polders met hun molens een watersysteem vormen, doen polderdaken dat in het klein. Althans, vooral nieuwe, platte daken, die sterk genoeg zijn. En die zijn er genoeg: Wavin maakt 'watercirculaire ontwerpen' voor meerdere woningbouwprojecten in de grote steden van Nederland, maar bijvoorbeeld ook in New York City.

5 c’s
Joost en zijn collega’s leggen aan de hand van vijf c’s uit wat zij onder watercirculair verstaan. De knipoog naar de r-ladder van de circulaire economie echoot bewust ook de prangende noodzaak om het op deze manier aan te pakken. De vijf c’s zijn: catch, collect, connect, clean en control. Voor alle vijf ontwikkelt Wavin slimme systemen. Zo staat de weersverwachting bijvoorbeeld in verbinding met de kleppen van de retentiekratten. Eerder vastgehouden water wordt losgelaten om verwachte piekbuien op te vangen.

regelgeving
‘Loslaten’ betekent overigens absoluut niet dat het wordt geloosd op het riool. Want water is geen afval in de filosofie van Wavin. Gelukkig gaat de regelgeving hier steeds meer in mee. Nieuwbouwdaken in Amsterdam moeten verplicht een piekbui van zestig millimeter kunnen opvangen en vasthouden. Eindhoven en Utrecht bereiden soortgelijke reglementen voor als Amsterdam, in Utrecht zou het zelfs om tachtig millimeter gaan. Dat is nodig, want Joost heeft de ervaring dat ontwikkelaars meestal helaas precies voor het verplichte percentage kiezen en geen millimeter meer.


^{tekst loopt door onder de foto's}

moment
Iets anders dat verbetering behoeft, is het moment dat Joost en zijn collega’s aanschuiven. Vaak is het ontwerpproces dan al ver gevorderd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij veel ontwerpen van woontorens die zijn uitgerust met groene gevelbakken, die om grote en gedoseerde hoeveelheden water vragen. Daarvoor bedacht Wavin een gecascadeerd systeem van retentiekratten die onder de balkons worden bevestigd. Maar liever denkt Joost vanaf het begin mee. ‘Wij hebben de kennis. Ik doe hier graag een oproep om ons zo vroeg mogelijk te betrekken. Het maakt dat je veel flexibeler kunt zijn in je ontwerp en wat betreft je financiële afwegingen.’

errors
Gezien de vele vragen van de toehoorders bij cepezed is deze oproep niet aan dovenmansoren gericht. Die vragen betreffen onder meer het materiaal (de retentiekratten zijn gemaakt van gerecycled plastic) en de mogelijkheid tot hergebruik (dat is zeker de intentie, de kratten gaan vijftig jaar mee) en het omzetten van regenwater in drinkwater (dit is in Nederland gezien het goedkope drinkwater niet echt een issue). Andere vragen gaan over de financiële haalbaarheid (minimaal 400 vierkante meter voor een kostenefficiënt polderdak) en het gevaar van ‘errors’ bij het gebruik van digitale systemen (een back up systeem zorgt dat de kleppen bij een error meteen opengaan en Wavin houdt zijn slimme systemen zo simpel en robuust mogelijk).

waterbalans
Voor de toekomst verwacht Joost dat het meer en meer nodig zal zijn om ook retentiekratten te plaatsen in de openbare ruimte. ‘Wij doen nu onderzoek naar de kratten die nodig zijn om bomen in de stad te kunnen planten. Daar zal gezien de toenemende hittestress steeds meer vraag naar zijn.’ Hij hoopt dat de animo om de waterbalans te begrijpen in de bouwwereld nog verder groeit. ‘Een ontwerp moet erop gericht zijn de watercyclus te sluiten. Je moet je bewust zijn van alle soorten water – hemelwater, rioolwater, drinkwater, grondwater, oppervlaktewater – en ze in een gesloten systeem verbinden.’

meer over de cepezed Green Week:
• Green Week bij cepezed
• Andy van den Dobbelsteen: denk ‘beyond the building’
• Menno Rubbens: op naar een intrinsiek circulaire bouwwereld
• Chantal van Schaik: CO2-uitstoot in de bouw wordt niet serieus genomen
• MOR studio: architectuur moet iets positiefs achterlaten in plaats van iets opgebruiken