MOR studio: architectuur moet iets positiefs achterlaten in plaats van iets opgebruiken

Bij MOR Studio, het architectenbureau dat Margot Holländer en Anna Tsagkalou oprichtten met vijf partners, draait alles om Net Positivity. Margot en Anna sloten cepezeds Green Week vandaag af met een oproep tot samenwerking, vanuit het idee dat het delen van ‘prestatiegegevens’ klimaatadaptief bouwen kan stimuleren.

meetlat
Net als de andere vier sprekers die deze week langskwamen bij cepezed, concludeerden Margot Holländer en Anna Tsagkalou dat duurzaamheid nogal een containerbegrip is. Hun definitie, ‘Net Positivity’, wijkt af van de andere vier omdat hij meteen ook een doelstelling behelst: architectuur moet iets positiefs achterlaten in plaats van iets opgebruiken. Om uit te komen bij Net Positivity legt MOR Studio ontwerpen langs de meetlat van materiaal, lucht, energie, biomassa én water.

holistisch
Met het begrip Net Positivity benadert MOR Studio duurzaamheid kortom holistisch: het draait om het optimaliseren van alle vijf aspecten. MOR Studio komt voort uit een team van studenten van de TU Delft, waaronder Anna en Margot, dat Net Positivity in 2019 bedacht en zelfs een prototype ontwikkelde. Dit prototype betrof de transitie van een bestaand gebouw en bewees dat Net Positivity een werkbaar uitgangspunt was. Margot voegt hieraan toe dat hergebruik van bestaande panden in Nederland voor de hand ligt gezien de hoeveelheid leegstaande gebouwen en de enorme woningnood.

hergebruikt datacentrum
Ook de eerste grote opdracht van MOR Studio is een transitieopgave: het hergebruik van een datacentrum in Utrecht voor studentenhuisvesting. Opdrachtgever SSH had ‘best hoge duurzaamheidsdoelen’, wat een uitdaging was gezien de gesloten en massieve betonstructuur. Maar de grote verdiepingshoogte bood mogelijkheden voor split levels en de bestaande gevelpanelen van geperforeerd staal bleken heel geschikt voor klimplanten en zijn gecombineerd met pv-panelen, ramen en balkons. En al kostte het inventariseren van het datacentrum ‘wel wat tijd’, aldus Margot, het prototype van de studenten werd uiteindelijk succesvol vertaald.

^{tekst loopt door onder de foto's}

off grid
Voor een opdrachtgever in Groningen ontwierp MOR Studio een tiny house. Of althans de ‘rough outlines’ daarvan, want het werd vervolgens geheel en al met gerecycled materiaal zelfgebouwd door de bewoners. En voor een wijngaard in Capelle ontwierp MOR Studio een Net Positive-schuur met een verplaatsbare, prefabconstructie, aangezien het een tijdelijke functie is. In de schuur komen de vrijwilligers van de wijngaard samen en wordt het gereedschap bewaard. Het wordt een geheel zelfvoorzienend gebouw wat betreft water en stroom, dus compleet ‘off grid’. MOR Studio doet nog onderzoek naar het beste materiaal voor op de gevel. Dat onderzoek bestaat er ook uit eenvoudigweg een Duits architectenbureau op te bellen dat experimenteert met kurk – ‘een beloftevol gevelmateriaal.’

digital twin app
MOR Studio wil niet alleen naar Net Positivity streven, maar ook toetsen hoe ontwerpkeuzes naderhand uitpakken. Om antwoord te krijgen op de vraag wat er gebeurt nadat een gebouw is opgeleverd, ofwel ‘hoe het presteert’ ontwikkelde het bureau samen met enkele partners de Digital Twin App. Die geeft inzicht in de ‘prestatie’ van een bepaalde keuze, zoals bijvoorbeeld de toepassing van een bepaald isolatiemateriaal of de mate waarin hergebruikt materiaal is toegepast. De ontwikkeling van deze app is onderdeel van een onderzoeksproject dat wordt gesubsidieerd door de Innovation Quarter.

inzicht
Ook voor de Digital Twin App geldt Net Positivity als leidraad: gebouwen worden gemonitord op alle vijf onderdelen. Vervolgens kunnen architecten hier lessen uit trekken en nog duurzamere ontwerpen maken – ook architecten buiten MOR Studio. De app blijkt daarnaast interessant voor opdrachtgevers en producenten van bouwmateriaal, gezien de vragen die Anna en Margot erover krijgen. Woningbouwcorporaties bijvoorbeeld kunnen bewoners op deze manier inzicht geven in hun al dan niet duurzame gedrag.

tool
Anna benadrukt dat de app een tool is, ‘we zijn architecten, geen software developers’. Het belangrijkste is dat we zo veel mogelijk van elkaar leren om de duurzaamheidsprestatie in de toekomst te verbeteren. Het bemoedigt Anna dat opdrachtgevers, ondanks dat monitoring een extra investering vraagt, toch geïnteresseerd blijken.

meer over de cepezed Green Week
• Green Week bij cepezed
• Andy van den Dobbelsteen: denk ‘beyond the building’
• Menno Rubbens: op naar een intrinsiek circulaire bouwwereld
• Joost Jacobi: de ins en outs van ‘watercirculair ontwerp’
• Chantal van Schaik: CO2-uitstoot in de bouw wordt niet serieus genomen