meest circulaire theater van de wereld!

We ontwierpen voor Theater De Lievekamp in Oss een bijzondere uitbreiding: de nieuwe grote zaal bestaat uit het verplaatste Scheveningse Zuiderstrandtheater en de bestaande grote zaal wordt de kleine zaal. Een speelse, nieuwe voorgevel verbindt het geheel. In mei weten we of de gemeenteraad van Oss net zo enthousiast is over het ontwerp dat wij maakten als het college van B en W. En Oss zich op de kaart zet met het meest circulaire theater van de wereld.

hergebruik
Opdrachten als deze komen niet vaak voorbij. Een theater en cultureel centrum zijn sowieso tot de verbeelding sprekende gebouwen. En dan ging het hier ook nog eens om hergebruik. In een team met experts van cepezedinterieur, cepezedprojects, Nelissen, Aronsohn, Lagemaat, PBTA en Lichtconsult maakte cepezed het ontwerp. Het wordt een prachtig gebouw met een grote zaal (900 stoelen), kleine zaal (350 stoelen), vestzakzaal (100 stoelen), foyers, kantoren, studio’s, ateliers en hypermodern ‘back of house’. Maar vooral een gebouw voor Oss met een eigen verhaal.

demontage
Via een woningbouwopgave in opdracht van Lister Buildings, raakte cepezed betrokken bij de plannen voor de Raadhuislaan in Oss. Lister stelde zijn plot beschikbaar voor de uitvoering van de nieuwbouwplannen van het theater, zodat het gedurende de bouw open kon blijven voor publiek. Het ontwerp van cepezed strekte zich daardoor van woningbouw uit tot een stedenbouwkundig plan, inclusief een groter theater. Toevallig is lcp-circulair (een joint venture van cepezedprojects en Lagemaat) op dat moment bezig met een tender van de gemeente Den Haag, voor de demontage van het Scheveningse Zuiderstrandtheater. Is dit misschien iets voor De Lievekamp?

duurzaamheidsambitie
Het idee om het Zuiderstrandtheater door lcp-circulair te laten demonteren en in Oss op te bouwen als de nieuwe grote zaal van De Lievekamp wordt door de betrokken instellingen en de gemeente enthousiast ontvangen. De bestaande zaal wordt de middenzaal en net als in de huidige situatie vormt het ook een cultureel centrum. Het plan past in de duurzaamheidsambitie van de gemeente Oss en bij het maatschappelijk engagement van het theater en cultureel centrum. Voor de architecten van cepezed is het een logische volgende stap in een reeds ingeslagen richting: van het kleine circulaire paviljoen The Green House in Utrecht, via de compleet demontabele tijdelijke Rechtbank van Amsterdam, naar een heus circulair theater.

een doordachte transformatie
cepezed vindt dat transformatie en hergebruik altijd vóór nieuwbouw gaan. Van onze andere circulaire projecten leerden we dat een in onderdelen verplaatst gebouw het best de functie kan houden waarvoor het ooit is bedoeld. Op die manier gaat het minste materiaal verloren. Dit wil niet zeggen dat het Zuiderstrandtheater letterlijk een op een wordt heropgebouwd. Zo is de grote zaal aangepast en toegespitst op het beoogde gebruik in Oss. Het voormalige trapgat vormt nu een vide om een ruimtelijk spectaculaire foyer te bewerkstelligen. Ook zijn er beperkte constructieve aanpassingen gedaan om de functionaliteit in de nieuwe situatie te vergroten, zoals het verplaatsen van windverbanden.

binnenstraat als buffer
Een daglichtrijke, nieuwe ruimte tussen het voormalige Zuiderstrandtheater en de bestaande zaal van De Lievekamp fungeert als binnenstraat en biedt overzicht. Hier bevinden zich, in het verlengde van de entree, de garderobe en de toegangen tot de middenzaal. De binnenstraat fungeert als een buffer voor geluid, maar vangt ook de ‘botsende’ materialen, constructies en verdiepingshoogtes op die inherent zijn aan circulaire bouw. Tijdens de bouw dient de binnenstraat als een veiligheidsknip, zodat de huidige zaal in gebruik kan blijven als de grote zaal wordt opgebouwd en de grote zaal als de huidige zaal wordt opgeknapt.

next level puzzel
Een architectonisch ontwerp is altijd een puzzel. Helemaal bij een complexe opgave als en theater, met routes backstage en voor het publiek die elkaar niet mogen kruisen, ruimte voor theatertechniek en het belang van een gebouw dat zowel leeg als vol aantrekkelijk oogt. De keuze voor circulariteit trekt die puzzel nog eens naar een next level, want de hergebruikte onderdelen moeten met het oog op een lage milieu-impact zo compleet mogelijk worden ingepast. Van een lijn op een blanco stuk papier verandert ontwerpen dan in kijken naar de esthetische en constructieve potentie van gegeven onderdelen.

hoge gebruiksfunctionaliteit
Dit soort opgaven zijn een kolfje naar onze hand en een hoge gebruiksfunctionaliteit staat altijd voorop, of het nu nieuwbouw is, transformatie, of een circulair gebouw. Oss krijgt dan ook een echte cepezed: architectuur met een hoge mate van detaillering, een prettige, harmonieuze ruimtelijke verdeling, veel daglicht, efficiënt in gebruik, en met een esthetiek die voortkomt uit deze keuzes. cepezed hield de plattegrond in Oss compact, zodat er rond het gebouw nog ruimte is voor een mooie openbare ruimte.

theatrale gevel
De gevels ademen straks meer een theatersfeer dan nu het geval is. De glazen plint ligt iets terug en biedt passanten zicht op wat er binnen gebeurt. Erboven zijn geperforeerde aluminium platen rond het gebouw gedrapeerd, met een verticale geleding die doet denken aan de plooien in een gordijn. Onder meer bij de foyer van de vestzakzaal is dit gordijn strategisch ‘opzijgeschoven’. Bij de ramen achter de concave, verticale platen zorgt de perforatie voor voldoende zicht naar buiten.

Omhoog schijnende verlichting aan de voet van de plooien zet het theatrale karakter van de gevel nog eens extra aan. Zo is een van de verhalen van dit gebouw van verre duidelijk. Maar eenmaal binnen blijken er nog veel meer verhalen te vertellen – zoals het een theater en cultureel centrum betaamt, eigenlijk. Het zal niemand verrassen dat het team popelt om het ontwerp verder te brengen richting uitvoering.