Weet u het nog? Al die protesterende boeren onderweg en op het Malieveld vanwege de stikstofproblematiek. Ook de bouwsector dreigde net voor de coronapandemie platgelegd te worden. Bijna, want een wetswijziging in de zomer maakte dat alles zo’n beetje bij het oude bleef. Een gemiste kans.
De landbouw is de grootste factor in de stikstofdepositie, maar ook de bouw vervuilt op drie fronten; tijdens de bouw, door het transportverkeer en in de gebruiksfase. De genoemde wetswijziging zorgde er echter voor dat niet langer de bouw zelf meegewogen wordt in de emissieberekeningen, maar dat deze beperkt blijven tot slechts de gebruiksfase. Tja, zo kun je blijven bouwen en ontwerpen als altijd.
Maar wat als je de eisen tot emissiearm bouwen gewoon handhaaft? Als bouwer en ontwerper moet je dan al bij de eerste schetsen radicaal nadenken over de balans tussen bouwmethodiek, transportbewegingen, arbeid op de bouwplaats en het minimaliseren van materiaal- en energieverbruik. Heel complex, maar ook heel leuk!
Mijn team stond dit voorjaar voor zo’n opgave: hoe een klein ziekenhuis te bouwen pal naast een natura 2000-gebied? Dat blijkt een stuk minder ingewikkeld wanneer je lessen uit het circulair en remontabel bouwen toepast. Zoals: compact bouwen met minimaal materiaalgebruik, waarbij de ruwbouw ook afbouw is. Vervolgens een bouwsysteem ontwikkelen met prefab-elementen, in flat-packs aan te voeren, zodat transportbewegingen en arbeid op de bouw geminimaliseerd worden.
Heb aandacht voor het maximum gewicht van bouwdelen, zodat ze met licht elektrisch aangedreven materieel geplaatst kunnen worden. Uiteraard ook letten op energieverbruik in de gebruiksfase en maximaal bouwmaterialen van biologische oorsprong toepassen. Dan draag je ook nog eens bij aan het terugdringen van de CO2-emissie.
Is dit nog wel architectuur of ruimtelijk interessant? Het project is in elk geval gewonnen door de gebruikswaarde, sfeer en de beleving van het pand - direct voortkomend uit deze pure, heldere bouwaanpak. Het is uitdagender om zo te werken én het is ook nog beter voor mens en natuur. Een (e)missie possible, zou ik zeggen.
Ronald Schleurholts, architect-partner cepezed
Cobouw, 19 november 2021
(e)missie impossible?
