Velden met materiaal wachtend op een toepassing: in deze tijden van stikstofbelemmeringen, klimaatverandering, stijgende bouwkosten en tekort aan grondstoffen vormt een dergelijk grondstoffenoverschot een lonkend perspectief. Sterker nog, dit overschot kan vandaag meteen al worden aangewend.
De Nederlandse bouwproductie van de afgelopen 70 jaar bestaat grotendeels uit aaneengebakken constructen met overgewicht, niet losmaakbaar en nauwelijks aanpasbaar. De toegepaste prefab-bouwelementen zijn aangestort en bepaald niet bestemd voor hergebruik en demontage. Toch vormen deze panden – verouderd en vaak leegstaand – een interessante bron van bouwstoffen, als je ze weet te ontsluiten.
Verrassend genoeg blijken zelfs de meest weerbarstige betonkolossen verzaagd te kunnen worden in herbruikbare onderdelen. Zo leert ons onder meer het voormalige provinciehuis van Gelderland, waar we in nauwe samenwerking met een gespecialiseerde demonteur dragende gevelelementen, kanaalplaatvloeren, trappenhuizen et cetera uithalen, inmeten, registeren, modelleren en zorgvuldig opstallen.
Hier vervolgens mee ontwerpen is complex, maar past goed in onze bouwdoos-ontwerpmethodiek met lichtgewicht, geprefabriceerde bouwelementen, die zonder lassen of storten op het werk geassembleerd worden. Als ontwerper van een circulair gebouw ben je vanaf dag 1 aan het schaken op meerdere borden en uitwerkingsniveaus tegelijk: de ruimtelijke organisatie, de stedelijke inpassing én de technische toepassing van de beschikbare componenten.
Elke component kent zijn eigen maatvoering, karakter en montagewijze. Dit vraagt om een open blik voor kansen en een ondogmatische ontwerphouding. Kan de overmaat slim worden ingezet, waardoor je met dezelfde bouwdelen efficiënter kunt bouwen? Kunnen belemmeringen worden omgezet in kracht? En wat worden je intermediairs, zowel in ruimtelijke zin als letterlijk, wat betreft de technische verbindingen?
Circulaire architectuur moet meer zijn dan een collage van ‘gevonden’ materialen. Het moet qua technische, energetische en comfortprestaties de concurrentie aankunnen met nieuwbouw. Maar het zijn vooral de uitgekiende gebruikswaarde, met adaptieve plattegronden, en de tijdloze esthetiek die deze gebouwen enorm toekomstbestendig maken.
Ronald Schleurholts
architect-partner cepezed
Cobouw, 8 november 2022
Het bouwstoffenoverschot
