De ontwerpen van cepezed - uitvinderig, licht, losmaakbaar - zijn schatplichtig aan ontwerpers als de Fransman Jean Prouvé (1901-1984). Geen ontwerp waar dit zo tastbaar is als bij de ‘Twee (z)onder een kap’ in de Delftse Tanthof. Aan de keukentafel van de rechter woning delen cepezed-partner Jan Pesman (72) en cepezed-architect Alexandra Runcan (27) hun fascinatie voor Prouvé.
Jan: Ik leerde het werk van Jean Prouvé begin jaren zeventig kennen, tijdens mijn studie. Een wetenschappelijk medewerker verzamelde Prouvé-parafernalia, hij had onder meer een gevelpaneel van het Erasmusziekenhuis. Prouvé inspireerde mij, net als bijvoorbeeld Joe Colombo, ken je die? Het zijn architecten die nieuw materiaal gebruiken, productmatig ontwerpen en uitgaan van prefab-elementen. Indertijd was prefab-bouw niet populair, het werd geassocieerd met monotone Sovjet-flats. Terwijl ik juist vond, en nog steeds vind, dat je met prefab-bouw de kwaliteit kunt vergroten.
Alexandra: Dat herken ik wel, bij prefab denken mensen aan lelijk en goedkoop. Het huis waar we nu zijn bewijst het tegendeel. Ik vind het fantastisch, met die diagonalen, het kleuraccent van de rode trap, al het glas en die slimme oplossingen voor de afwerking en stopcontacten en dergelijke. En het ziet er allemaal nog zo goed uit! In welk jaar is het gebouwd?
Jan: In 1990, dat kun je niet zien hè? Ik probeer met al mijn ontwerpen te bewijzen dat prefab-architectuur fun is. En dat je als architect vooral ook moet kijken naar andere industrieën, zoals botenbouw.
Alexandra: Dit spreekt mij ook zo aan bij Jean Prouvé, hij is meer een kunstenaar en uitvinder dan een architect. Dat is goed zichtbaar bij het Maison de Peuple, waarvan ik voor mijn stage de details moest tekenen. Prouvé was tijdens mijn opleiding in Parijs in de lesstof natuurlijk wel langsgekomen, maar zo leerde ik zijn werk echt goed kennen. Toen ik bij cepezed kwam werken, deden sommige ontwerpen me erg aan Prouvé denken.
Jan: Wat leuk. Is het Maison de Peuple dat gebouw met die beweegbare rijen stoelen?
Alexandra: Alles beweegt! Ook de wanden en het dak. De twee architecten die in 1935 de opdracht kregen, Eugène Beaudouin en Marcel Lods, betrokken Prouvé er later bij. Ik vraag mij af hoe ver het ontwerp toen al gevorderd was. Denk jij dat Prouvé die beweegbare delen alleen heeft uitgewerkt of dat hij ze heeft geïntroduceerd in het ontwerp?
Jan: Ik denk dat het hele idee van hem kwam, anders zou je iets dergelijks toch ook in andere ontwerpen van Beaudouin en Lods terugzien? Waar waren jouw tekeningen eigenlijk precies voor bedoeld?
Alexandra: Het bureau waar ik stage liep, LBA, hoorde bij een team dat de prijsvraag voor het herbestemmen van het Maison de Peuple had gewonnen. LBA maakte het BIM-model, daar waren mijn tekeningen voor. De nieuwe functie moest publiek zijn, maar ook de restauratie bekostigen. Dit team stelde daarom voor een hoteltoren te bouwen. Vooral vanwege de hoogte van die toren was het een controversieel project, door alle protest is het later zelfs afgeblazen.
Jan: Jaren geleden hoorde ik dat het diende als vismarkt!
Alexandra: Binnenkort opent er een chocoladefabriek met een winkel. Het blijft dus gelukkig publiek toegankelijk. Ik vind het vooral fijn dat het is opgeknapt. De paar keer dat ik ter plekke details en constructieve elementen bestudeerde, was ik onder de indruk van de techniek. Maar de enorm slechte staat waarin het gebouw verkeerde, was helaas minstens zo indrukwekkend.
Jan: Terwijl Prouvé zulke slimme dingen deed... Om dun staal dun te kunnen gebruiken vouwde hij het zodat het toch de gewenste stijfheid zou krijgen!
Alexandra: Die onorthodoxe aanpak heeft hij door zijn vader. Hij hoorde bij de School van Nancy, een groep art deco-kunstenaars, architecten, glasblazers, meubelmakers. Daar zag Jean Prouvé de meerwaarde van overlappende disciplines. Hij nam dat principe over in zijn eigen werk, maar dan met een moderne beeldtaal.
Jan: Hij had een hoog aanzien, hij zat in de jury voor het ontwerp van Centre Pompidou.
Alexandra: Hij was de voorzitter!
Jan: Ah, dat verklaart alles!
Alexandra: Ha, ha, ja! Het aanzien van Prouvé had trouwens denk ik ook te maken met zijn engagement. In de oorlog zat hij in het verzet en hij hield zijn hele leven oog voor andermans noden, ook als directeur van de fabriek die hij had opgezet, en als burgemeester van Nancy. Om de woonomstandigheden van arme mensen te verbeteren ontwierp hij lichtgewichtwoningen voor Frankrijk en voor landen in Afrika. Toch bleef hij een echte ondernemer.
Jan: Ook zijn ondernemerschap spreekt mij erg aan. Dat ik indertijd de kans greep om dit huis te realiseren heeft daarmee te maken: zo kon ik precies laten zien wat ik bedoelde met ‘architectuur als product’.
Dit gesprek tussen Jan Pesman en Alexandra Runcan vond plaats in het kader van het 50-jarig jubileum van cepezed in 2024.
In gesprek over Jean Prouvé: voorbeeld voor cepezed
