“Wat hebben mieren gemeen met ons mensen?” vraagt evolutiebioloog Menno Schilthuizen in zijn lezing bij cepezed van afgelopen maandag. Hij geeft zelf het antwoord: “Ze zijn net als de mens ecosysteemingenieurs. Zij bouwen mierenhopen die als complete steden functioneren. Met bewoners die elk hun eigen specifieke taak hebben. Zo doen wij het ook in onze gebouwde omgeving. Alleen doen mieren het al miljoenen jaren en mensen pas een paar duizend.”
darwin in de stad
Menno Schilthuizen is onderzoeker bij Naturalis in Leiden en hoogleraar Kenmerkevolutie en Biodiversiteit aan de Universiteit Leiden. Hij publiceerde tal van artikelen en acht boeken over (evolutie)biologie. cepezed nodigde hem uit om te vertellen over zijn werk en met name over zijn laatste boek, Darwin in de Stad. Dat verscheen in 2018 en wordt in meer dan tien talen wereldwijd verkocht. Schilthuizen vertelt erin hoe de onverwacht rijke flora en fauna in onze drukke steden zich steeds verrassend weten aan te passen aan nieuwe en veranderende condities.
stippelmotrups
Zo kunnen de witvoetmuizen in Manhattans Central Park tegen de vettigheid van de achtergelaten fastfoodresten waarop zij leven. De stadse stippelmotrups raakt in tegenstelling tot zijn landelijke soortgenoot niet gedesoriënteerd door lichtvervuiling van bijvoorbeeld straatlantaarns. Ook zijn er duinplantjes die hun habitat sterk hebben uitgebreid langs autowegen, waar strooizout een ziltig milieu in de bermen veroorzaakt. Het zijn maar een paar voorbeelden die in Schilthuizens kleurrijke presentatie voorbijkwamen. De stad is dan vol met risico’s voor de natuur, maar ook juist vol kansen.
aanpassend vermogen
Tegelijk benadrukt Schilthuizen dat het aanpassend vermogen van de natuur geen vrijbrief mag zijn om te bouwen zonder rekening te houden met dieren en planten. Want hoewel sommige soorten in de harde stedelijke omgeving overleven of er zelfs garen bij spinnen, zijn er ook veel die het niet redden en in de haast onstuitbare urbanisering het gevaar lopen uit te sterven.
ruimte scheppen voor de natuur
De les die Menno Schilthuizen ten slot meegeeft, is dat we met het ontwerpen van steden situaties moeten scheppen waarin natuur zich kan wortelen en ontwikkelen. En dan niet in de vorm van aangeharkte groenperkjes, maar door toepassing van bijvoorbeeld halfopen bestrating waar plantzaadjes in terecht komen. Of nisjes in gebouwen voor insecten, hagedissen en vogels. Die geven de evolutie in de stad ruimte en creëren voor de mens zo ook een interessantere en mooiere omgeving.
cepezed laat zich inspireren
De lezing maakte deel uit van de cepezed-lunchlezingen waarin experts van binnen en buiten het architectonische vakgebied onze medewerkers inspireren over uiteenlopende onderwerpen, variërend van specifieke bouwproducten tot methodieken in het bouwproces en van duurzaam bouwen in hout tot circulaire businessmodellen. Met zijn bevlogen voordracht heeft professor Schilthuizen onze blik verbreed vanuit een heel ander vakgebied. Daarvoor danken wij hem nogmaals hartelijk.
lezing natuurinclusiviteit menno schilthuizen
