Bij ons op het bureau hebben we het vaak grappend over gebouwen die ‘lijden’ aan architectuur. Daarmee bedoelen we doorgaans gebouwen met bijvoorbeeld scheve bouwblokken, golvende luifels, willekeurige materiaalovergangen en bovenal een modieuze vormentaal die in korte tijd gedateerd is. Het postmodernisme en deconstructivisme zijn voorbeelden van trends uit de afgelopen decennia die inmiddels verouderd en zo goed als verdwenen zijn. Recent stuitte ik weer eens op de tien principes voor goed ontwerp die de Duitser Dieter Rams opstelde in de jaren ‘70.
Rams werd als industrieel ontwerper bekend met zijn producten voor Braun en is inmiddels 87, maar zijn invloed werkt tot op de dag van vandaag door; onder meer in de toonaangevende, gebruiksvriendelijke en doordachte producten van Apple. Zijn grondbeginselen beslaan een heel spectrum aan thema’s, van functionaliteit tot begrijpelijkheid en van innovatie tot duurzaamheid (toen al!). Maar de belangrijkste van de tien regels is eigenlijk de laatste, die in zekere zin alle voorgaande incorporeert: aan een goed product is zo min mogelijk ontworpen.
Weniger, aber besser!In de huidige bouwproductie van monotoon meters maximaliseren doet zich in die context nog iets anders opvallends voor. Veel van de gebouwen van nu lijden juist aan een gebrek aan architectuur. Ze worden verkocht met ronkende slogans over woonkwaliteit en duurzaamheid, maar die afficheringen zijn uiterst dubieus. Aan deze projecten is duidelijk wel weniger ontworpen, aber sicher nicht besser.Rams principes kunnen gelezen worden als ‘de tien geboden’ met het nadeel dat geboden nogal eens naar dogmatiek rieken of een open deur lijken.
Maar eigenlijk zijn Rams do’s en impliciete don’ts nog verrassend actueel, zeker gelezen in hun oorspronkelijke formuleringen zoals op het internet snel gevonden. Ook verraste het me hoe goed zijn beginselen zich laten vertalen naar de architectuur.
Maar zo vreemd is dat ook weer niet; Rams vergaarde dan wel faam als industrieel ontwerper, maar werd opgeleid en startte als architect.
Ronald Schleurholts, architect partner cepezed
Cobouw, 20 augustus 2019
minder, maar beter!
