Ik las - weer - een urgent bericht over de noodzaak om ons opnieuw uit te vinden. De nieuwste nieuwe realiteit stelt renovatie boven nieuwbouw, gaat uit van een circulaire economie en zet in op Paris Proof. Na de creditcrisis van de 2008 gebeurde iets dergelijks: we werden gemaand de jaren negentig achter ons te laten en ons te richten op de nieuwe werkelijkheid van waardecreatie, placemaking en duurzaamheid. Het uitroepen van een ‘nieuwe werkelijkheid’ lijkt een manier om grip te krijgen op veranderende omstandigheden en biedt een kader om te anticiperen op toekomstige uitdagingen. Het stelt gerust, want de urgent zorgelijke situatie wordt gecombineerd met een hoopvol vooruitzicht.
Op de Marktochtend van het Rijksvastgoedbedrijf, vorige maand, werd geconstateerd dat de uitdagingen in ons vak momenteel dusdanig complex zijn, dat dit noopt tot een radicale omslag op het vlak van contracteren. De aanleiding: de verduurzamingsopgave van bestaand vastgoed, de woningnood, de versnelde energietransitie en de aanpassing van de kabelinfrastructuur. En dit tegen een achtergrond van een overspannen bouwmarkt en een tekort aan werknemers.
Het idee is om langdurende samenwerkingen aan te gaan door grote pakketten van projecten aan te besteden in plaats van het uitvragen van separate projecten. Dit geeft zekerheid en biedt kansen om te investeren in samenwerkingen verderop in de keten, maar lijkt vooral gericht op grote bouwende partijen. Wat het betekent voor de kleinere bouwers, voor de prijsniveaus, en voor toekomstbewuste aspecten als de adaptiviteit van gebouwen, blijft buiten beeld. De ontwerp- en advieswereld komt bij dit voorstel nauwelijks aan de orde. Wordt die wel projectmatig betrokken? Of verschuiven het ontwerpen en engineeren naar design & built-achtige constructies?
Deze ‘nieuwste’ realiteit mag dan in bepaalde opzichten een lonkend perspectief zijn, zij resulteert tegelijkertijd in een versmalling van de markt, minder maatwerk en een rem op innovatie. Gelukkig is de praktijk weerbarstig en lijkt een nieuwe werkelijkheid vaak sprekend op de oude. Waarmee ik niet wil zeggen dat we de rollen en dynamiek in de bouwwereld voor lief moeten nemen.
ronald schleurholts
architect-partner cepezed
column: nieuwe realiteit
