Het zal weinigen zijn ontgaan; tijdens een veiling bij Sotheby’s heeft de Britse kunstenaar Banksy afgelopen weekend zijn kunstwerk ‘Girl with a balloon’ door de shredder gehaald. Du moment dat de hamer afsloeg op een recordbedrag van ruim boven een miljoen pond, meer dan drie keer de vooraf geschatte opbrengst, werd een ingebouwd mechanisme in de lijst van het twaalf jaar oude stuk geactiveerd. De stunt onderstreept Banksy’s antikapitalisme en ondermijnt uiterst creatief de soms perverse marktmechanismen in de kunst.
Vergelijkbare mechanismen stuwen momenteel de huizenprijzen tot grote hoogten op. Met de grote vraag naar woonruimte, een minimale spaarrente en een sterk fluctuerende aandelenhandel is vastgoed een veilige belegging. Zo wordt ruim 20% van de woningen momenteel gekocht door investeerders. De effecten doen zich voor over de hele linie, maar zijn nergens zo schrijnend als op de startersmarkt. Kleine, goedkope woningen vliegen de bocht uit en worden onbetaalbaar. Nieuwbouw voor studenten belandt uiteindelijk toch gewoon in de open verhuur. Dit weekend bracht het Parool een pijnlijk voorbeeld van minuscule starterswoningen waarvan de relatief lage huurprijs werd opgedreven middels allerlei ‘services’ als maandelijkse kosten voor de sleutelkaart en betalen voor logees of mensen die tijdens je vakantie op je huis passen.
De wildgroei vraagt om een ‘gamechanger’ die de mechanismen erachter openbreekt; een shredder zo je wilt. Maar er zijn geen simpele oplossingen; de markt is hardnekkig en maakt ook met goede bedoelingen ontwikkelde starterswoningen toch in no time buitensporig duur. De ironie wil dat iedere tegenactie onherroepelijk automatisch deel van het systeem wordt.
Zo hebben zijn antikapitalistische werken Banksy tot een van de rijkste kunstenaars van de wereld gemaakt. Ook neemt de versnipperde ‘Girl with a balloon’ nu een belangrijker plaats in de kunstgeschiedenis in dan het aanvankelijk netjes ingelijste werk, waarmee het naar schatting in waarde is verdubbeld.
Ronald Schleurholts, architect-directeur cepezed
Cobouw, 11 oktober 2018
to be banksy'd
