Dé dramaserie van het moment is Stranger Things op Netflix, een mengeling van suspense, science fiction en jaren-tachtig-nostalgie. Al twee seizoenen ontwikkelt het verhaal zich rond de alledaagse werkelijkheid en een parallelle upside down-wereld die ogenschijnlijk hetzelfde is, maar waarin heel andere, duistere natuurwetten gelden.
Op dit moment lopen wij als architecten hard op tegen vergelijkbare simultane realiteiten. Gevoed door managementbureaus tuigen opdrachtgevers enorme design-build(-maintain)-aanbestedingen op voor projecten met veelal een beperkte omvang en budget. De bijbehorende processen zijn inclusief dialogen, verificaties, garanties, hoge boetes en kwistig aangevinkte takenlijsten; een methodiek die stamt uit de crisistijd van het afgelopen decennium. De taakstellende budgetten lijken ook nog uit die tijd.
De parallelle werkelijkheid is die van de bouwers, die met de overvloedige vraag van het moment en de sterk stijgende prijzen van onderaannemers begrijpelijkerwijs de voorkeur geven aan makkelijkere, snellere en meer overzichtelijke rechttoe-rechtaan verwervingen. In design&build-aanbestedingen blijken ze daarmee onbetrouwbare partners nu: herhaaldelijk trekken ze zich na gezamenlijk succesvol doorlopen selectiefasen bij nader inzien terug. Waarmee onze kansen op het project dan natuurlijk ook verdampen.
Het excuus is vaak een capaciteitsprobleem, maar als je doorvraagt zijn de eisen, garanties, inspanningen en risico’s gewoon te straf voor de huidige marktomstandigheden. Waar veel bouwers twee jaar terug nog blind zouden tekenen, ook bij dit soort ongunstige voorwaarden, hebben ze inmiddels weer meer keus.
De architect zit bij dit soort trajecten in tussen twee partijen die qua proces, ambitieniveau, budget et cetera volslagen van elkaar vervreemd lijken. In de Netflix-serie raken beide werelden vervlochten en kan men in elkaars wereld duiken. Het is hoog tijd dat ook de voor- en achterkant van het bouwinitiatief de klokken weer gelijkzetten en dat partijen weer in een gedeelde werkelijkheid geraken.
Ronald Schleurtholts, directeur-architect cepezed, Delft
Cobouw 4 december 2017
vreemde dingen
